“การนวดตอกเส้นเป็นการรักษาที่คลายเส้นได้เร็วกว่าการนวด”*1 จากบทความการนวดตอกเส้น ของเว็ปไซต์ล้านนาคดีศึกษา ด้านการแพทย์และสาธารณะสุข โดยงานบริหารงานวิจัย คณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ เป็นการสนับสนุนว่าการตอกเส้น เป็นศาสตร์การนวดแบบพื้นบ้านที่น่าอัศจรรย์ นับเป็นความชาญฉลาดของคนโบราณในการแก้ปัญหาได้อย่างตรงจุดและมีพลังมาก แก้อาการได้ผลในทันที

การตอกเส้นเป็นการรักษาโดยใช้อุปกรณ์ คือไม้ตอกเส้นที่มีลักษณะคล้ายลิ่มหรือสิ่วแต่ไม่มีความคม ตอกด้วยค้อนตอกที่มีรูปร่างและน้ำหนักที่เหมาะสม ผู้ที่ทำการตอกเส้นจะตอกไปตามร่องกล้ามเนื้อและเส้นเอ็นเลาะตามแนวกระดูก ผู้ที่ตอกจะระมัดวังไม่ให้โดนกระดูกโดยตรง ผู้จำเป็นจะต้องเป็นผู้ที่มีความรู้ความชำนาญด้วย การตอกจะไปกระตุ้นในจุดที่เป็นปัญหาปวดเมื่อยเนื่องจาการเส้นเอ็นและกล้ามเนื้อที่มีการวางตัวผิดปกติอยู่ เมื่อตอกกระตุ้น “จะมีอาการคล้ายกับมีไฟฟ้าช๊อต”*2 ระบบในร่างกายของเราที่มีความหัศจรรย์ในการรักษาตนเองอยู่แล้ว ก็จะทำการรีเซ็ตกล้ามเนื้อบริเวณนั้นให้เข้าทีเข้าทาง จึงทำให้อาการปวดเมื่อยนั้นจึงหายได้อย่างรวดเร็ว แต่แน่นอน

สิ่งที่นับเป็นหัวใจของการรักษาของอย่างล้านนานั้นคือการบริกรรมคาถา ในการไหว้ครู สิ่งศักดิ์สิทธิ์ คาถารักษา การขอขมา คาถาป้องกัน บริกรรมตั้งแต่ก่อนทำการตอกเส้นและขณะตอกเส้นไปด้วย พ่อครูอินสม สิทธิตัน หมอไทยดีเด่นแห่งชาติปี57” เวลาตอกจังหวะ5 ครั้งก็ใช้คำบริกรรม นะ โม พุท ธา ยะ ถ้าตอกจังหวะ 6 ครั้งก็เป็นบทพระพุทธเจ้าแก้ประคตเอว อะ วะ อะ อิ จ๊ะ อุ คนทั่ว ๆ ไปถ้าหากครูพักลักจำก็จะตอกแบบไปไม่มีคำบริกรรมกำกับ มันก็จะเหมือนทุบปลา ถ้าท่องคาถาจะตอกแรงยังไงก็ได้ แต่ถ้าหากคนตอกไม่ท่องคาถา คนถูกตอกก็จะเขียวเป็นจ้ำๆ และนอกจาก การตอกเส้นนี้จะแก้อาการปวดเมื่อยแล้ว อาการไมเกรนก็หายได้ กระดูกทับเส้นก็ตอกได้” การตอกเส้นในบัจจุบันได้รับความนิยมกันอย่างแพร่หลาย ทั้งโรงพยาบาล สถานพยาบาล สปา ร้านนวด หลายแห่งใช้การตอกเส้นเป็นหนึ่งในบริการ

ถึงแม้ว่าการตอกเส้นจะเป็นการบำบัดที่ได้ผลที่ดีเยี่ยมแต่ผู้บริโภคก็ต้องใช้วิจารณญาณ ในการเลือกรับบริการ ขอแนะนำให้เลือก สถานบริการที่มีใบอนุญาตในการเปิดให้บริการจากสาธารณสุขเท่านั้น

ข้อมูลบางส่วนจาก (*1 *2 http://www.med.cmu.ac.th/research/lanna-medstudies/massage_toksen.htm) และจากการสัมภาษณ์ พ่อครูอินสม สิทธิตัน หมอไทยดีเด่นแห่งชาติปี 57